Od starożytności po współczesność, stosowanie środków chemicznych w celu wytwarzania ciepła, światła, dymu, hałasu i ruchu stanowi fascynującą podróż przez różne kultury i epoki. Początki tego zjawiska sięgają kilku tysięcy lat, a pierwotne próby wykorzystania energii chemicznej miały miejsce najprawdopodobniej w Chinach lub Indiach. Indie wyróżniają się ze względu na obecność naturalnych złożonych saletry. Umożliwiło to późniejszy rozwój mieszanin chemicznych o potencjale energetycznym.

Wczesne zastosowania energii chemicznej były głównie związane z celami wojskowymi. O Legendarnym „Greckim ogniu”, pierwszy raz wspomniano w VII w. n.e.. Prawdopodobnie składał się z mieszanki siarki, paliw organicznych i saletry, generującej płomienie i gęste dymy. Ten rodzaj broni był wykorzystywany zarówno na morzu, jak i na lądzie, nadając nowy wymiar sztuce wojennej.

Starożytność

Przed rokiem 1000 naszej ery chińscy badacze odkryli wyjątkowe właściwości mieszanki azotanu potasu, siarki i węgla drzewnego. Zaowocowało to stworzeniem prochu czarnego. Interesującym aspektem tego odkrycia jest hipoteza, że Chińczycy poszukiwali eliksiru nieśmiertelności. Połączyli „yin” azotanu potasu i „yang” siarki, aby stworzyć „narkotyk ogniowy”.

Chińczycy od dawna eksperymentowali z pirotechniką. W X wieku opracowali rakiety, używane również w celach obronnych poprzez wrzucanie bambusowych pałeczek wypełnionych czarnym prochem do ognia, aby odstraszyć złe duchy.

W XIX wieku chińskie fajerwerki zyskały popularność w Stanach Zjednoczonych, wprowadzając fascynację tym widowiskiem. Korespondencja dr. Johna Conklinga ujawnia, że jego prapradziadek był jednym z pierwszych importerów chińskich fajerwerków do Stanów Zjednoczonych.

Dzisiaj chińskie fajerwerki cieszą się uznaniem na całym świecie, a Chiny są głównym dostawcą fajerwerków konsumenckich i pokazowych. Japończycy, choć produkują również piękne fajerwerki, zdają się nie rozwijać tej sztuki przed importem z Anglii około 1600 roku.

Nowożytność

Równolegle z zastosowaniami wojskowymi rozwijały się zastosowania cywilne, takie jak fajerwerki. Postęp w chemii, zwłaszcza odkrycie chloranu potasu przez Bertholleta w XVIII wieku, umożliwił uzyskiwanie różnych kolorów płomieni w kompozycjach pirotechnicznych.

W drugiej połowie XIX wieku odkrycie nitrogliceryny i prace Nobla nad dynamitem doprowadziły do powstania nowej generacji materiałów wybuchowych. Pomogło to też w rozwoju mieszanin pod pokazy pirotechniczne. Zastąpił on czarny proch w wielu zastosowaniach. Niemniej jednak, czarny proch, mimo postępu w technologii, pozostał ważnym materiałem energetycznym. Jego rola w dziejach ludzkości, jak zauważył Tenney Davis, jest nie do przecenienia.

Materiały wybuchowe i pirotechniczne są obecnie szeroko stosowane na całym świecie w górnictwie, rozbiórce, celach wojskowych i cywilnych. Przemysł fajerwerków stanowi wyjątkowy przykład pirotechniki dla społeczeństwa, a jego aktywność, zdaniem Amerykańskiego Stowarzyszenia Pirotechniki, stale rośnie.

Fajerwerki są nieodłącznym elementem kultury różnych narodów, kojarzą się z ważnymi wydarzeniami takimi jak Dzień Niepodległości w Stanach Zjednoczonych, Dzień Guya Fawkesa w Anglii czy Dzień Bastylii we Francji. Współcześnie fajerwerki są powszechnie używane na świecie podczas obchodów Nowego Roku.

Podsumowując, pirotechnika nie tylko wpłynęła na rozwój technologii wojskowej i cywilnej, ale także stała się integralną częścią dziedzictwa kulturowego różnych społeczeństw na całym świecie. Aby lepiej zrozumieć procesy tworzenia tych efektów, warto zgłębić podstawowe zasady chemiczne oraz różnorodne systemy pirotechniczne.